Het Paleis-Raadhuis en directe omgeving zoals wij dat nu kennen, bestaat uit drie onderdelen. 1. De buitenkant van het paleis zelf. Dit is bijna gelijk aan het oorspronkelijke ontwerp uit 1847. Dat is niet altijd zo geweest. Toen het gebouw in de negentiende eeuw bijvoorbeeld in gebruik was als middelbare school (Rijks HBS) had het geen plat dak maar een pannendak (met daaronder een zolder) en waren de kantelen verwijderd. (De kantelen zijn de grote vierkante blokken bovenop het gebouw.) 2. Het interieur. Toen Oscar Leeuw in de jaren dertig van de vorige eeuw de HBS verbouwde tot stadhuis, herstelde hij de buitenkant, maar voor het interieur maakte hij een compleet nieuw ontwerp. Niet alleen de indeling van de ruimtes, maar bijvoorbeeld ook de plafonds, de lampen, en de stoelen. Daardoor heeft het interieur ook tegenwoordig nog een koninklijke uitstraling. 3. De omgeving. Deze is in de loop der jaren ontzettend veel veranderd en alleen op oude foto’s nog in volle glorie te zien. Waar zich nu de fontein bevindt, lag vroeger een park. Oscar Leeuw verving dit park al door een vijver met oprijlanen en veel groen. Aan de straatkant stond het monument voor bisschop Zwijsen dat nu tegen de muur van de kerk van het Heike staat. De zuil die aan de dood van Willem II herinnerde verdween, maar werd vervangen door de huidige gedenknaald tegenover de Concertzaal. (Zie ook het Thema Willem II.)