Terug naaar Tijdmachine

1967

Kruikezeikers in Tilburg

Dat in Tilburg ooit ook urine is gebruikt voor het wassen en verven van wol is zeker. Niets wijst er echter op dat die urine verzameld werd doordat de mannen hun plas in kruiken bewaarden en aan de fabrikant verkochten (urine van vrouwen kon niet gebruikt worden). Toch hebben de Tilburgers mogelijk al sedert de achttiende eeuw de bijnaam ‘kruikezeiker’ of ‘kruikepisser’, of kortweg ‘kruik’. In het Tilburgs dialect is de schrijfwijze ‘krèùkezèèker’. Er zijn zelfs verhalen waarin beweerd wordt dat nog tijdens de oorlogsjaren urine weer gebruikt werd omdat andere stoffen, zoals ammoniak en zeep, schaars waren geworden. Van dit alles bestaat geen enkel bewijs. Was ‘kruikezeiker’ vroeger wellicht een echte scheld- of spotnaam, tegenwoordig is het meer een ‘geuzennaam’, een bijnaam waarop Tilburgers trots gaan. De kruikezeiker kreeg in 1967 voor het eerst een groot standbeeld op de Heuvel tijdens het carnaval. Kort daarna werd het bronzen beeld onthuld dat op het Radioplein staat (tussen Nieuwland- en Heuvelstraat). Het beeld is ontworpen door Henk Smulders en is gebruikt als model voor speldjes, beeldjes en souvenirs. Een aantal onderdelen van de jaarlijkse carnavalsviering is naar de ‘kruik’ vernoemd, zoals de ‘kruikenmis’, de ‘kruikenbruiloft’ met zijn ‘kruikenpaar’, en het ‘kruikenconcert’.